De waarde van verlichting in een interieur wordt vaak onderschat. De manier waarop je in je huis omgaat met licht bepaalt voor een groot deel de sfeer in huis. Daarnaast is licht ook nog eens gezond. Wil je optimaal omgaan met verlichting, maak dan een lichtplan!
Licht-opzet
In een lichtplan werk je de opzet van de verlichting in jouw huis uit. Het is belangrijk om te weten dat verlichting onderverdeeld kan worden in een aantal groepen. Zo is er direct, indirect en diffuus licht. Al deze soorten hebben invloed op de sfeer in je huis en werken het beste als ze met elkaar gecombineerd worden.
Bepaal voordat je een lichtplan gaat maken de sfeer en functie van de ruimte. Dit is erg belangrijk want elke lichtbron geeft een ander lichteffect.
Wanneer je bijvoorbeeld een leeslamp in de woonkamer nodig hebt, kun je het beste een witte halogeenlamp gebruiken. De functie van de lamp is dan optimaal benut.
Voor een romantisch lichteffect op de slaapkamer gebruik je weer totaal andere verlichting. Immers; de functie van die lamp is anders dan het heldere directe licht dat nodig is om het lezen optimaal te ondersteunen. In de slaapkamer gebruik je dan ook meer decoratieve lampen met een warme kleur.
Ruimtelijk effect
Bedenk vooraf goed wat voor effect je wilt bereiken met verlichting. Je kunt er bijvoorbeeld voor kiezen om een ruimte groter te laten lijken. In dat geval kun je het plafond of de wanden aanlichten. Terwijl je met meer directe verlichting op bepaalde plaatsen juist een heel intieme sfeer creëert.
Tekening maken
Het lichtplan maak je simpelweg door een tekening te maken van de inrichting van je huis. Kijk waar je lampen nodig hebt voor specifieke functies. Heb je bijvoorbeeld een hoekje waarin je graag leest? Zorg er dan voor dat de verlichting is aangepast aan die functie.
Daarna ga je werken aan het sfeerbeeld. Pas de verlichting aan de stijl van je inrichting aan, houd dus bijvoorbeeld rekening met de kleur van je meubels en pas die aan de kleur van het licht aan. Met licht kun je meer, probeer het zelf!
Werkverlichting
Verlichting kan voor verschillende doeleinden gebruikt worden. Zo kan er bijvoorbeeld in een woonkamer een werkplek zijn ingericht, waar wat feller licht gewenst is. Dit kan gerealiseerd worden door bijvoorbeeld een aparte hanglamp boven de betreffende werkplek te hangen.
Bij een bureau wordt ook vaak gekozen voor een speciale bureaulamp, staande leeslamp of staande up-lighter met halverwege een leeslamp. Belangrijk bij licht voor de werkplek is, dat het lichtpunt op een aparte schakelaar aangesloten is en dat er een dimmer op zit.
Accentverlichting
Wanneer we iets specifieks willen uitlichten, noemen we dat accentverlichting. Hier bedoel ik bijvoorbeeld een schilderij mee, een beeld of een vaas met Tafellampje. Het verlichten van deze items gaat heel goed met spotjes.
Het kenmerk van spots is, dat ze een lichtbundel uitstralen. Sommige spots hebben een brede bundel en andere een smalle.
Ook in vitrines zien we vaak dat er spotjes ingebouwd zijn, waardoor een lichtbundel schijnt in de vitrinekast op een bepaald item.
Sfeerverlichting
Het woord zegt het al… sfeerverlichting zorgt voor sfeer in huis en mag dus zeker niet te fel zijn. Wat hierbij belangrijk is, is bijvoorbeeld de kleur van het licht. De kleur van het licht kunt u op diverse manieren beïnvloeden. Er zijn bijvoorbeeld soft tone gloeilampen of zelfs lampen met een terracotta afwerking.
Dit soort lampen zorgt voor warm licht. Wat bij een schemerlamp ook invloed heeft, is de binnenkant van de kap. Wanneer de binnenkant van goud is, creëert u daar een warm licht mee. Ook scheelt het of de kap van de lamp veel of weinig licht doorlaat. Wanneer met dimmers gewerkt wordt, kan het licht het beste geregeld worden.
Er kunnen dan ook lampen in met een hoger wattage, omdat met de dimmer het licht weer minder fel gemaakt kan worden. Er kan zowel met gloeilampen als halogeenlampen gewerkt worden.
Welke lamp op welke plaats
Eetkamer – Een eetkamertafel kan voor diverse doeleinden gebruikt worden. Doorgaans wordt er aan gegeten, maar ook wordt er vaak de krant op gelezen, een spelletje op gedaan enz.
7445st-livingWanneer je aan het eten bent, wil je niet altijd per definitie hetzelfde licht als wanneer je de krant leest of een spelletje speelt. Een hanglamp boven de eetkamertafel is zeer decoratief en heeft bovendien een praktische functie. Het is dan ook raadzaam om er een lamp te plaatsen, die licht geeft op het tafelblad.
Met behulp van een dimmer kunt u de sterkte van het licht regelen, zodat u per activiteit het licht kunt instellen.
Zithoek – De verlichting bij de zithoek is op allerlei manieren te realiseren. In sommige gevallen worden er enkele spots aan het plafond geplaatst, om diverse wanden of hoeken te kunnen belichten. Ook hier is een dimmer gewenst, zodat u de sterkte van het licht zelf in kunt stellen.
Wat minder vaak voorkomt, maar zeker decoratief en gezellig is, is een hanglamp boven de salontafel. Belangrijk hierbij is, dat u let op de hoogte, zodat u er geen hinder aan ondervindt bij bijvoorbeeld het TV kijken. U moet er dus goed onderdoor kunnen kijken.
Bij een zithoek wordt vaak gekozen voor lampen op bijzettafels. Dit kunnen schemerlampen zijn, maar daarnaast zijn er tal van modellen die hier toegepast kunnen worden. Een andere mogelijkheid is 2 staande lampen aan beide zijden van de bank. Waar u hierbij op moet letten, is dat de lampen niet te hoog zijn.
In diverse delen van de kamer kunt u verlichting aanbrengen. Dit kunt u doen door vaste lichtpunten te maken, zoals bijvoorbeeld wandarmaturen. Een andere manier zijn staande lampen. In een donkere hoek haalt een staande up-lighter de sfeer weer helemaal op.
Wat ook heel decoratief is en zorgt voor gezellig licht in een deel van de kamer, is een side-table (muurtafel), met daarop 1 of 2 mooie lampjes.
Doel en functie van de verlichting
Om een lichtplan voor een bepaalde ruimte te kunnen maken is het van belang het volgende eerst vast te stellen:
- aard en gebruik van de ruimte
- indeling van de ruimte en het hierin toegepaste meubilair
- kleuren en materiaalgebruik in het interieur
Gaat het om een nieuw huis, dan moet uiteraard met alle ruimten en eventueel ook met de directe omgeving van het huis rekening worden gehouden. Hierbij zullen vooral die ruimten die het meest worden gebruikt de meeste aandacht verdienen.
Opgemerkt kan worden, dat inmiddels in een gemiddelde Nederlandse woning al zo’n 30 verlichtingsarmaturen worden gebruikt en dit aantal is nog steeds stijgende.
Voor het uitwerken van het lichtplan voor een ruimte is van belang om te denken aan:
- gewenste sfeer en functie(s) van de verlichting
- plaats, soort, aantal en vormgeving van de verlichtingsarmaturen
- gebruiksmogelijkheden door schakelen en dimmen al dan niet in combinatie met andere apparatuur
- het beschikbare budget voor aanschaf van armaturen, lampen, bedieningsmiddelen en eventuele in de elektrische installatie en/of bouwkundige benodigde aanpassingen
- al dan niet zelf bepaalde keuzes maken en verlichting en/of schakelmateriaal aanbrengen
Gewenste sfeer en functionaliteit
De sfeer in een ruimte en de gebruiksmogelijkheden van de verlichting worden met name beïnvloed door een aantal eigenschappen van beschikbare lampen, 5082br-sfeer-stde hoeveelheid licht die op bepaalde plaatsen aanwezig is en de richting van het licht.
Met betrekking tot de eigenschappen van lampen zijn belangrijk:
De lichtkleur van de lampen – Voor een gezellige verlichting is veelal warmwit licht, zoals dat van gloeilampen gewenst. Is in een ruimte veel licht gewenst, dan komt vooral in een wit of lichtgetint interieur de iets wittere lichtkleur van halogeenlampen natuurlijker en frisser over. Dit geldt in nog sterkere mate als de verlichting ook overdag gebruikt wordt in ruimtes, zoals een werkkamer of atelierruimte.
Kleurweergave – Gloeilampen en halogeenlampen zijn, evenals de zon en kaarsen, zogenaamde temperatuurstralers en geven alle kleuren op natuurlijke wijze weer. Andere lamptypen, zoals spaarlampen en tl-lampen kunnen sommige kleuren anders doen lijken. Dit geldt in het algemeen met name voor de goedkope uitvoeringen.
Helderheidsverhoudingen en hoeveelheid licht – De sfeer en beleving van een ruimte worden bepaald door de helderheidsverhoudingen. Deze ontstaan door de verdeling van het licht en de kleur van de vlakken die worden verlicht.
Bij een te gelijkmatige verdeling wordt de ruimte al gauw als saai ervaren – Aanlichting van lichtgetint plafond en/of wanden doet de ruimte groter lijken, terwijl meer directe verlichting van bepaalde plaatsen in een ruimte een intiemere sfeer geven. Te grote helderheidsverschillen zullen echter vooral op de wat langere duur als onprettig worden ervaren.
Richting van het licht – Vooral bij directe verlichting en aanlichting van objecten ontstaat een zekere schaduwwerking. De mate waarin bepaalt of deze al of niet als driedimensionale vormen worden waargenomen. Bij een diffuse lichtverdeling, zoals bij hoofdzakelijk indirecte verlichting en centraal geplaatste verlichtingsarmaturen die het licht rondom uitstralen zijn vormen veel vlakker en minder sprekend dan bij een directe, gerichte verlichting.
Soort verlichting
De keuzemogelijkheden voor de toe te passen verlichtingsarmaturen hangen af van de soort of soorten verlichting die gewenst zijn in een ruimte. Hierbij kan in grote lijnen onderscheid worden gemaakt tot: een basisverlichting, (aanvullende) plaatselijke verlichting, accentverlichting en decoratieve verlichting.
Soort verlichtingsarmaturen
Uiteraard is het veelal wenselijk dat de armaturen ook wat betreft het uiterlijk een belangrijke rol bij de inrichting van het interieur spelen. Het is dan belangrijk om vast te stellen naar welke vormgeving de voorkeur uitgaat.
Moet lamp-bruindeze overeenkomen met de stijl van het interieur, bijvoorbeeld klassiek, rustiek, modern, extravagant, Scandinavisch of Italiaans of moeten de armaturen voor zover van toepassing in combinatie met het systeem waarop ze zijn aangebracht een bijzonder (kunst)object op zich vormen.
Ook moet rekening worden gehouden met de afmetingen in relatie tot de ruimtematen. Hierbij is ook van belang om welke soorten armaturen het gaat. Immers inbouwarmaturen, plafondarmaturen, spots, armaturen aan pendels, wandarmaturen, staande armaturen, tafelarmaturen, bureauarmaturen, enz. hebben op onderling zeer verschillende wijzen hun plaats en functie in het interieur.
Plaatsen
Belangrijk om te weten is op welke plaatsen in een ruimte veel en waar weinig licht gewenst is, waar de verlichtingsarmaturen geplaatst en aangesloten kunnen worden en waar ze kunnen worden geschakeld of gedimd. In principe kan dit het beste worden geïnventariseerd met behulp van een tekening waarop de indeling van een ruimte met meubilair op staat aangegeven.
Is een tekening van de architect beschikbaar dan kan deze of nog beter een kopie ervan hiervoor worden gebruikt. Het is nog gemakkelijker met een tekening van de installateur, omdat deze hierop in het algemeen ook de plaats van de aansluitpunten voor de verlichting, de wandcontactdozen en de schakelaars aangeeft.
Eventueel moet zelf een tekening of een schets worden gemaakt, bij voorkeur op schaal. Dit kan tegenwoordig ook met computerprogramma’s worden gedaan, die speciaal zijn bedoeld voor het ontwerpen van interieurs.
Deze hebben veelal een bibliotheek met symbolen voor allerlei meubels en accessoires, waaronder ook verlichtingsarmaturen en schakelmateriaal. Deze kan eventueel gemakkelijk door de gebruiker zelf worden uitgebreid.
